Met kraakbeenletsel bedoelen we schade die aan je kraakbeen is ontstaan, bijvoorbeeld door een ongeval (acuut) of door leeftijd, overgewicht of zware werkzaamheden (niet-acuut).
In dit blog lees je over de gradaties in kraakbeenletsel (degeneratie/artrose) en wat je eraan kunt doen om pijnklachten te verminderen.
Wat is kraakbeenletsel of knieartrose?
Kraakbeen heeft als functie om wrijving tussen twee botdelen te verminderen. Als de kwaliteit van het kraakbeen afneemt, dan is er sprake van artrose (ook wel slijtage genoemd). Dit kan acuut ontstaan bij een trauma. Vaker speelt er een degeneratief (verouderings)proces waarbij de kraakbeenschade in de loop van de jaren ontstaat.
Bij acuut kraakbeenletsel wordt het kraakbeen in een (meestal) klein gebied aangedaan door de impact van een trauma.
Degeneratieve kraakbeenschade ontstaat geleidelijk en vaak betreft dit een groter gebied: de binnen- en buitenkant van de knie en/of onder de knieschijf.
Hoe ontstaat kraakbeenletsel?
Kraakbeenletsel ontstaat door bijvoorbeeld overbelasting, ouder worden en overgewicht. Overbelasting hangt vaak samen met repeterende, fysiek zware belasting, zoals zwaar werk of sportbelasting met hoge impact, zoals hardlopen en sprongsporten. Bij kraakbeenletsel heb je meestal last van pijn en stijfheid van het gewricht.
Het kraakbeenletsel is in vier gradaties in te delen:
Artrose graad 1 – voorstadium: oppervlakkige schade
Er is sprake van een kleine beschadiging van het kraakbeen. Als de beschadiging groter wordt en het bot verandert, spreken we van artrose. Dit is zichtbaar via een MRI.
Artrose graad 2 en 3 – tussenstadium
Het kraakbeen wordt brozer en wordt minder flexibel. Omdat bepaalde botdelen een dunnere laag kraakbeen hebben, bewegen de botdelen over elkaar. Er ontstaan pijnklachten, stijfheid en startklachten bij het opstaan of uit bed komen. Ook kan de knie dikker worden.
Artrose graad 4 – gevorderd stadium
Grote botoppervlaktes komen bloot te liggen/zonder kraakbeen ertegen aan gelegen. De pijn neemt verder toe en is ook in rust aanwezig. Ook kunnen de omliggende spieren, banden, pezen en gewrichtskapsels beschadigd raken.
Hoe herstel je van kraakbeenletsel?
Helaas herstelt het aangedane of versleten kraakbeen niet meer vanzelf. Wel zijn er experimenten gaande om te onderzoeken of het slijtageproces kan worden geremd in de eerste stadiums van artrose of dat er vervangend materiaal kan worden ingespoten.
In de meeste gevallen is de behandeling conservatief (zonder operatie) en begeleidt de fysiotherapeut om de klachten te verminderen.
Operaties bij kraakbeenletsel
Kraakbeenletsel wordt meestal via fysiotherapie behandeld, omdat dit bewezen effectief is. De keus om toch te opereren hangt onder meer af van:
- de fase waarin de artrose zich bevindt;
- of er sprake is van losse fragmenten;
- of er al eerder behandeling heeft plaatsgevonden.
Een van de operatieve behandelingen heet microfracturing. Deze methode kan worden toegepast bij artrose fase 3 en 4 en alleen als het aangedane oppervlak niet groter is dan 1 tot 1,5 centimeter. Tijdens deze kijkoperatie maakt de orthopeed gaatjes in het bot, zodat stamcellen de kraakbeenschade kunnen herstellen.
Blijkt dat je last hebt van losse fragmenten in het gewicht (corpus liberum), dan kan het zijn dat je soms door je knie zakt of dat deze op slot schiet. In dat geval haalt een orthopeed de fragmenten weg via een kijkoperatie.
Bij relatief kleine schade aan het kraakbeen zal een orthopeed geen nieuwe knie plaatsen. Bevindt je kraakbeenschade zich in fase 4 en heb je ernstige pijnklachten, dan kan een orthopeed besluiten om een hele of een gedeeltelijke nieuwe knie te plaatsen.
Fysiotherapie bij kraakbeenletsel (conservatief)
Een conservatieve behandeling heeft altijd de voorkeur bij artrose. Afhankelijk van het stadium waarin het letsel zich bevindt, past de fysiotherapeut zijn/haar behandeling aan om de klachten te verlichten. Hiervoor is het van belang dat je behandelaar precies weet waar de schade precies zit. Dit is vast te stellen via een röntgenfoto, die via de huisarts of orthopeed wordt aangevraagd.
De fysiotherapeut gaat met je aan de slag om de spieren rondom het gewricht sterker en stabieler te maken. Op basis van je dagelijkse activiteiten, sport en doelen maakt de fysiotherapeut een behandel/oefenplan en krijg je adviezen voor je belastingsmogelijkheden. De fysiotherapeut kijkt hierbij vooral naar wat nog wel kan, passend bij de fase waarin de artrose zich bevindt.
Fysiotherapie na een operatie (post-operatief)
Na een knieoperatie is intensieve fysiotherapie nodig, zodat het kraakbeenherstel goed verloopt. Om het effect van de operatie te optimaliseren is het verstandig dat je de belasting verantwoord opbouwt. Ook moet de knie in beweging blijven om te voorkomen dat deze stijf wordt. Dit traject duurt in totaal ongeveer een jaar.
Wordt fysiotherapie bij knieartrose vergoed?
Is knieartrose vastgesteld, dan heb je elk jaar recht op 12 behandelingen fysiotherapie of oefentherapie vanuit het basispakket. Je betaalt hierbij wel eigen risico als dit nog niet is verbruikt. Deze vergoeding is in het leven geroepen omdat fysiotherapie/oefentherapie een effectieve behandeling is bij knie- en heupartrose en dit het aantal gewricht vervangende operaties vermindert.
Lees ook onze andere blogs -> Meniscusletsel en Unhappy triad.