Duizeligheid, het gevoel dat de kamer om je heen draait of dat je zelf rondtolt. Misschien ken je dit nare fenomeen zelf of heb je een vriend of familielid er wel eens over gehoord. Naast dat de klachten zelf heel vervelend zijn en je in je dagelijks leven kunnen hinderen, kan duizeligheid ook tot onzekerheid leiden en fysieke onstabiliteit.
Gelukkig wordt er continu onderzoek gedaan naar duizeligheid en kunnen veel vormen van duizeligheid verminderd of verholpen worden. In dit blog beantwoorden we 12 vragen over duizeligheid.
1. Wat is duizeligheid?
Duizeligheid betekent dat het gevoel met je omgeving verstoord is. Je voelt je draaierig of zweverig, waarbij jij zelf of de omgeving rondtolt. Vaak gaat het gevoel gepaard met andere klachten, zoals zweten, misselijkheid, braken, instabiliteit en zweten.
Het is een heel vervelende klacht die je dagelijkse leven flink kan beïnvloeden en die je onzeker kan maken. Duizeligheid komt veel voor, vooral bij mensen die ouder zijn dan 65.
Sommige varianten gaan vanzelf over, bij andere typen duizeligheid is behandeling nodig om de klachten te verminderen.
2. Welke vormen van duizeligheid zijn er?
De meest voorkomende vormen van duizeligheid zijn:
- Paroxysmale Positieduizeligheid (BPPD)/draaiduizeligheid | plotselinge, hevige duizeligheid die korter dan 1 minuut duurt
- Persisterende Positionele Perceptie Duizeligheid (PPPD) | chronische duizeligheid die langer dan drie maanden aanhoudt
- Cervicogene duizeligheid | licht gevoel in het hoofd en onstabiliteit wat minuten tot uren duurt
- Ziekte van Ménière | hevige acute duizeligheid die gepaard kan gaan met oorsuizen en neiging tot vallen
- Neuritis vestibularis | constant aanwezige hevige duizeligheid met misselijkheid en braken, veroorzaakt door een ontsteking van het evenwichtsorgaan
- Vestibulaire migraine | aanvallen van duizeligheid bij of na migraine
- Duizeligheid door hyperventilatie | duizeligheid die samenhangt met een ontregelde ademhaling
Voor een goede diagnose is het belangrijk dat je eerst naar de huisarts gaat, zodat hij je kan behandelen en/of doorverwijzen naar de best passende medisch specialist.
3. Wat is BPPD/draaiduizeligheid?
BPPD betekent Benigne Paroxysmale Positie Duizeligheid (BPPD) en is een kortdurende bewegingsafhankelijke duizeligheid. Als je gaat liggen of je in bed omdraait ontstaat een zeer heftige maar korte duizeligheid die maximaal een minuut duurt. Soms gaat de duizeligheid samen met misselijkheid.
In het geval van BPPD kunnen diverse kanalen (in het binnenoor/evenwichtsorgaan) betrokken zijn bij je klachten. Als uit de tests blijkt dat het achterste kanaal aangedaan is, dan behandelt de orofaciaal therapeut. Is een van de andere kanalen betrokken, dan verwijst de fysiotherapeut je door naar een specialist.
Om te testen welk type BPPD je hebt is een uitgebreid onderzoek met tests nodig. Via de zogenoemde kieptest kan een therapeut BPPD opwekken en de behandeling hierop aansluiten. Wat BPPD veroorzaakt is nog onduidelijk. Door een specifieke manoeuvre (bijv. Epley) uit te voeren verplaatsen loszittende kristalletjes zich naar het oorspronkelijke gedeelte van het evenwichtsorgaan. Hierdoor is er geen of minder overprikkeling en verdwijnt de duizeligheid. Ook kunnen maatwerk oefeningen klachtenverlichting geven.
BPPD kan na enkele weken of maanden spontaan verdwijnen. Soms komt de duizeligheid terug of houdt deze langer aan.
4. Wat is PPPD?
PPPD betekent Persisterende Positionele Perceptie Duizeligheid. Zoals het woord persisterend al aangeeft heb je hierbij een constant deinend gevoel en klachten van onbalans. Veel patiënten hebben elke dag last, sommige wisselend en minimaal 15 dagen per maand. Bij rechtop staan of zitten en bij het kijken naar bewegende beelden nemen de klachten toe.
De klachten kunnen samenhangen met de ziekte van Ménière of vestibulaire migraine. Helaas komt het vaak voor dat patiënten ook psychologische klachten ontwikkelen om dat PPPD een grote impact heeft op het dagelijkse leven.
De diagnose PPPD wordt gesteld op basis van het klachtenpatroon en het uitsluiten van andere aandoeningen. Soms is aanvullend onderzoek in de vorm van onderzoek van het evenwichtsorgaan en gehoor nodig.
De oorzaak van PPPD is nog niet bekend. De behandeling van PPPD kan bestaan uit fysiotherapie, medicatie en cognitieve therapie. De fysiotherapie is hierbij gericht op het wennen aan bewegingen, het omgaan met bewegende beelden en het opbouwen van zelfvertrouwen in het bewegen.
5. Wat zijn de oorzaken van duizeligheid?
Het is lastig om hier een eenduidig antwoord op te geven. De oorzaken voor duizeligheid kunnen zijn: een ontsteking van het evenwichtsorgaan, een trauma aan het hoofd, hyperventilatie, medicatie, bloeddrukproblemen, te veel vloeistof in het evenwichtsorgaan, stress, een beroerte en de overgang. Er zijn verschillende soorten duizeligheid, het is daarom eerst van belang om een goede diagnose te stellen.
6. Welke behandelmogelijkheden zijn er bij duizeligheid?
Dit is afhankelijk van de diagnose, de oorzaak van de klachten en hoe lang de klachten al aanhouden. De behandelmogelijkheden zijn bijvoorbeeld: oefentherapie, orofaciale fysiotherapie, manuele therapie, ademhalingsoefeningen, medicatie, cognitieve gedragstherapie, vestibulaire revalidatie, de Epley-manoeuvre en leefstijladviezen.
7. Wat is de kieptest?
De kieptest is een andere benaming voor de Dix-Hallpike manoeuvre. Via deze test wordt duidelijk of de patiënt last heeft van BPPD door de duizeligheid tijdelijk op te wekken. Bij de test wordt het hoofd van de patiënt – in zittende houding – het hoofd 45º naar de kant van de klachten gedraaid, waarna hij snel op zijn rug wordt gelegd met het hoofd in iets afhangende stand. De Dix-Hallpike manoeuvre is positief wanneer duizeligheid en het heen en weer bewegen van de ogen kan worden opgewekt. De tests en manoeuvres kunnen alleen onder begeleiding van een professional worden uitgevoerd.
8. Wat is de Epley-manoeuvre?
De Epley-manoeuvre helpt om positieduizeligheid (BPPD) te verminderen en te voorkomen. Via een specifieke handgreep probeert de orofaciaal fysiotherapeut het loszittend zwevend materiaal te verplaatsen naar een ander deel van je evenwichtsorgaan, zodat het geen overprikkeling en duizeligheid meer veroorzaakt. Doe deze manoeuvre nooit zelf ongeoefend thuis, maar volg de adviezen op van je arts of fysiotherapeut.
9. Kan ik de Epley-beweging zelf doen?
De Epley-beweging kun je alleen zelf doen als je hiervoor een duidelijke uitleg van je huisarts, medisch specialist of (orofaciaal) fysiotherapeut hebt gekregen. Het is niet verstandig om puur op basis van een video of notities de Epley-beweging uit te voeren.
10. Wat kan ik zelf doen bij draaiduizeligheid?
Als duidelijk is dat je last hebt van draaiduizeligheid – de duizeligheid komt opzetten als je je hoofd opeens beweegt en duurt een paar seconden tot minuten – dan hebben we de volgende tips voor je:
- Probeer rustig door te gaan met waar je mee bezig was;
- Als het zo erg is dat dat niet lukt, ga dan liggen en wacht tot de duizeligheid vermindert;
- Merk je dat je sommige bewegingen of activiteiten liever niet meer doet, omdat je bang bent dat je weer duizelig wordt? Heel begrijpelijk, maar dit helpt niet. Probeer daarom om ook die dingen rustig weer te gaan doen.
11. Welke oefeningen kan ik zelf doen bij duizeligheid?
Zorg altijd eerst voor een duidelijke diagnose door je huisarts of medisch specialist. Na een goede analyse van je klachten helpt de huisarts, specialist of fysiotherapeut je verder met oefeningen die aansluiten bij jouw klachtenpatroon.
12. Wat kan de orofaciaal fysiotherapeut voor mij betekenen bij duizeligheid?
Een orofaciaal fysiotherapeut is gespecialiseerd in het onderzoeken en behandelen van klachten in het hoofd-, kaak- en halsgebied. Onze (orofaciale) fysiotherapeut kan je begeleiden en advies geven bij je duizeligheidsklachten. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om:
- Het uitvoeren van testen om de intensiteit en oorzaak van de klachten te analyseren. Een voorbeeld hiervan is de kiepproef;
- Het geven van adviezen over hoofd- en lichaamsbewegingen;
- Oefentherapie: welke oefeningen kun je het beste doen om je evenwichtsorgaan te trainen en hoe voer je deze uit;
- Oefeningen om meer zelfvertrouwen in dagelijkse activiteiten te ontwikkelen;
- Het uitvoeren van de Epley-manoeuvre;
- Ademhaling- en ontspanningsoefeningen voor het terugbrengen van stress en de neiging tot hyperventileren;
- Voedingsadvies en dagelijkse leefstijladviezen;
- Spierkracht en zelfvertrouwen opbouwen om met meer zekerheid op de benen te staan.
Welke specifieke behandelingen voor jou van toepassing zijn, hangt af van het type klachten, de oorzaak en hoe lang je er al last van hebt. Onze orofaciaal fysiotherapeut helpt je om de klachten te verminderen en met meer vertrouwen weer in beweging te komen.