Sporten is heel gezond, maar kan soms ook tot pijnlijke en langdurige blessures leiden. Zo behandelen en begeleiden we in onze praktijk vaak patiënten die herstellen van een gescheurde voorste kruisband. Hiervoor werken we nauw samen met de orthopeden van verschillende ziekenhuizen in de regio, zoals Bergman Clinics en het Slingeland Ziekenhuis. Dit doen we bij niet-operatieve trajecten en postoperatieve trajecten. Onze sportfysiotherapeuten hebben veel ervaring in het begeleiden van revaliderende (top)sporters, zoals voetballers, handballers en hockeyers.
Misschien ken je een teamgenoot met deze acute blessure of sta je zelf voor een voorste kruisband revalidatie of operatieve ingreep. In dit blog lees je meer over het ontstaan en de diagnose van een gescheurde kruisband, een operatief of niet-operatief traject, de tussentijdse metingen en return to play.
Ontstaan en kenmerken gescheurde voorste kruisband
De voorste kruisband is heel belangrijk voor de stabiliteit van de knie en daarmee voor je dagelijks functioneren en sport.
Een draaibeweging tijdens een sport waarbij je veel moet wenden en keren, zoals voetbal, handbal, korfbal, hockey, is meestal de aanleiding van een gescheurde kruisband. Vooraf zijn er geen klachten, vaak ontstaat zo’n scheur op een onverwacht moment. Tijdens een draaiing/rotatie krijg je ineens een heftige steek in je knie. Als je een ‘knap’ voelt of hoort en door je knie zakt, dan kan dit duiden op voorste kruisbandletsel. Meestal wordt de knie meteen dik.
Daarnaast kan een gescheurde voorste kruisband ontstaan door een ongeval. Vrouwen lopen overigens meer risico op letsel aan de voorste kruisband dan mannen vanwege genetische factoren.
De diagnose van een gescheurde kruisband
Een gescheurde kruisband is vaak zo pijnlijk en acuut, dat een patiënt meestal op de spoedeisende hulp of bij de huisarts terecht komt. Toch kan het zijn dat de scheur niet direct wordt opgemerkt. Op een röntgenfoto is een scheur namelijk niet te zien, zodat sommige sporters na 6 weken hun sport hervatten en dan het risico lopen om opnieuw door de knie te gaan.
Voor een goede diagnose is een MRI-scan de gouden standaard. De fysiotherapeut kan aan de hand van de uitkomsten uit de anamnese (intake) en onderzoek – in overleg met de orthopeed of huisarts – beeldvormend onderzoek aanvragen. De definitieve diagnose wordt altijd door een orthopeed gesteld.
Kiezen tussen een operatief en niet-operatief traject
Is vastgesteld dat het inderdaad om een gescheurde voorste kruisband gaat, dan is overleg tussen patiënt, orthopeed en eventueel de fysiotherapeut noodzakelijk. Op basis van ‘shared decision making’ kijken alle partijen naar de optie om wel of niet te opereren.
Hierbij zijn verschillende factoren belangrijk:
- Wat is de schade aan kruisband, meniscus en kraakbeen (nevenschade)?
- Wat kan de patiënt op dat moment en wat zijn de doelen, bijvoorbeeld op het gebied van sport en dagelijkse verrichtingen;
- Wat is de leeftijd van de patiënt?
Belangrijk is om alle factoren mee te wegen, omdat deze per persoon nogal kunnen verschillen.
Bij kinderen wordt er – vanwege de groei – in principe niet gekozen voor een operatie, tenzij er duidelijke schade is aan de meniscus en/of het kraakbeen.
De operatie bij een afgescheurde kruisband
De operatieve behandeling van een gescheurde voorste kruisband bestaat uit een reconstructie, zodat de band weer stabiliteit aan de knie geeft. De afgescheurde pees wordt verwijderd en vervangen door een nieuwe pees. Hiervoor gebruikt de orthopeed lichaamseigen materiaal, zoals een gedeelte van de hamstring pees of een deel van de knieschijfpees (patella) of quadricepspees. Afhankelijk van de situatie kan het zijn dat de arts een extra verstevigende band aan de buitenkant van de knie plaatst (Lemaire) en/of de meniscus hecht.
Wat gebeurt er na een voorste kruisband operatie?
Ben je geopereerd, dan kun je of dezelfde dag of de daaropvolgende dag naar huis. In overleg met de arts en fysiotherapeut mag je meteen – met krukken – belasten. Het lopen met krukken bouw je in 4 tot 6 weken af.
Daarna start je onder begeleiding van de sportfysiotherapeut met het trainen van kracht en stabiliteit. Hierbij is niet alleen aandacht voor je knie, maar ook voor je core, bil- en beenspieren. Afhankelijk van je doelen en favoriete sport schrijven we een trainingsschema voor je.
Wanneer kan ik weer sporten na een voorste kruisband revalidatie?
Doe je aan een sport waarbij je veel wendt of keert (oftewel een pivoterende sport), dan ben je in de meeste gevallen tussen de 9 en 12 maanden weer wedstrijdfit. Bij niet-pivoterende sporten zoals hardlopen, is opbouwen vanaf drie tot vier maanden vaak weer mogelijk. Bij kinderen duurt return to play langer dan 12 maanden, omdat het risico anders te groot is dat de kruisband weer scheurt.
Niet-operatief revalidatietraject
Is er besloten om niet te opereren, dan bestaat het traject voornamelijk uit kracht- en stabiliteitstraining. Deze periode van spierversterkende en stabilisatieoefeningen en het terugkeren naar dagelijkse handelingen – en uiteindelijk je favoriete sport – duurt zeker 6 tot 12 maanden.
Blijft de instabiliteit aanwezig en maakt de knie ongecontroleerde bewegingen – ook wel ‘giving way’ genoemd – dan kan dit alsnog een indicatie zijn voor een operatie.
Oefentherapie volgens jouw persoonlijke trainingsschema
In de eerste fase is veiligheid heel belangrijk. Daarom volgt de sportfysiotherapeut de protocollen altijd nauwgezet. Aanvullend is informatie over jouw manier van bewegen en pijnklachten van belang om jouw oefenprogramma te bepalen. Ben je geopereerd, dan is het vertrouwen in de knie vaak verminderd. Hierin zal de fysiotherapeut je positief coachen, zodat je dit weer opbouwt.
Elke training duurt ongeveer één tot anderhalf uur. Hiervan train je een half uur onder begeleiding van de sportfysiotherapeut. Daarna kun je volgens jouw trainingsschema de oefeningen – in de zaal bij Cross Fit Go Personal of Basic Fit in Doetinchem – zelf uitvoeren. In de zaal is een fitnessinstructeur van de opleiding Sport en Bewegen aanwezig om je te begeleiden, bijvoorbeeld bij de legpress of de stabiliteitsoefeningen.
Revalidatie voor kinderen vanaf 12 jaar
Helaas komt een voorste kruisband scheur ook steeds vaker bij kinderen vanaf 12 jaar voor.
Vaak volgt dan een niet-operatief traject, waarbij ingezet wordt op het trainen van de spiergroepen rond de knie en core. Besluit de arts toch te opereren, dan krijgt de jonge patiënt in de meeste gevallen een brace tot het moment dat hij/zij klaar is voor de operatie.
Omdat bij kinderen de groeischijven nog in ontwikkeling zijn, is het vaak nodig om maandenlang en soms langer dan een jaar te wachten met sporten. Dit kan zeer ingrijpend zijn voor actieve kinderen. In overleg met ouders, orthopeed en sportfysiotherapeut stellen we een passend behandeltraject samen en is er ook aandacht voor het mentale aspect.
Belangrijke factor tijdens het revalideren: meten is weten
Om inzicht te krijgen in je herstel voeren we – in samenwerking met Sport Medisch Centrum Papendal – rond de 6e en 9e maand de Biodex-meting uit. Hiermee krijgen we een goed en objectief beeld van de spierkracht rond de knie. Ook doe je diverse sprongtesten. Aanvullend nemen we een vragenlijst af over je vertrouwen in het herstel en je doelen. Op basis van alle gegevens kunnen we het revalidatieprogramma verder aanscherpen en/of vaststellen of je klaar bent voor return to sport.
Sportspecifieke revalidatie/return to play
Ben je er fysiek en mentaal klaar voor, dan is het tijd om de stap te zetten naar revalideren op het veld of in de zaal. Dit doe je individueel of in groepsverband. Tijdens de training analyseert de sportfysiotherapeut je bewegingen en krijg je adviezen en aanwijzingen. Daarnaast train je in de oefenzaal op kracht en stabiliteit. Zo ontwikkel je steeds meer kracht en zelfvertrouwen en kun je uiteindelijk zelfstandig verder.
In de eindfase werken we samen aan je return to play. Onze sportfysiotherapeut neemt contact op met de trainer en/of sportverzorger/fysiotherapeut van je club, zodat de omschakeling van revalidatietraject naar het spelen van wedstrijden soepel en verantwoord verloopt. In nauw overleg bouw je het ritme en de wedstrijdminuten rustig op binnen het team. Hiermee voorkom je zoveel mogelijk eventuele terugkerende klachten of nieuwe blessures. En dan is het tijd om weer voluit te genieten van je favoriete sport!
Bekijk onze video over voorste kruisband revalidatie
Wil je een beter beeld krijgen van een revalidatietraject, kracht- en stabiliteitstraining, sprongtesten en onze visie op oefentherapie? Check dan onze video: